Dünya üzerinde bir çok ülkede kutlanan 1 Mayıs işçi bayramı en fazla araştırılan başlıklar içinde yer alıyor. İlk olarak 1856’da Avustralya’nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri aracılığıyla tertip edilen yürüyüş sonucu kutlanan işçi ve emekçi bayramının anlam ve önemi merak ediliyor. Peki 1 Mayıs işçi bayramı anlam ve önemi nedir? 1 Mayıs nasıl yaşandı? Türkiye’de ilk ne zaman kutlandı? İşte araştırılan ayrıntılar…
1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMI NASIL ORTAYA ÇIKTI?
İlk olarak 1856 senesinde Avustralya’nın Melbourne ayaklanmayı günde sekiz saatlik çalışabilmek adına taş ve inşaat işçileri, Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne kadar bir yürüyüş düzenleyerek başlatılıyor. Bu olaydan tam 30 yıl sonra ise Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu öncülüğünde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bırakıyor. Aslını söylemek gerekirse patlama yaratacak olan yürüyüş, burada başlıyor.
Chicago’da tertip edilen bu gösterilere toplamda yarım milyon işçi katılıyor. O zamanda Louisville’de siyahilere kapalı olan parklarda 6 binden fazla siyahi ve beyaz işçi, birlikte yürüyor. Lakin bir kaç gün boyunca devam eden gösteriler 4 Mayıs’ta ‘Haymarket Olayı’na yol açıyor.
McCormick’e ait fabrikadan atılan ve grevde olan işçilerin de miting yapmasıyla başlıyor ‘Haymarket Olayı’. Miting sona ermek üzereyken McCormick, fabrika düdüğünü çalarak, içerideki grev kırıcıları dışarı çıkartıyor ve grev kırıcılarını protesto etmek için bir grup işçi fabrikaya yöneliyor. İşçilere ateş eden polis, 4 işçinin ölmesine, onlarca işçinin ise yaralanmasına neden oluyor. Ne yazık ki olaylar bununla bitmiyor.
Yaşanan saldırıyı protesto etmek isteyen işçiler, ‘Haymarket Alanı’nda yeni bir miting düzenliyor. Miting tam dağılırken, kürsünün önüne, nereden geldiği belli olmayan bir bomba atılıyor. Polisin önünde patlayan bomba sebebiyle 7 polis ölürken 69 polis ise yaralanıyor. Bu olayın ardından ise yüzlerce işçi asılsız ithamlarla tutuklanırken 8 işçi için yargılama başlıyor. Aralarından en gençleri olan Louis Lingg, idamından bir gün önce 23 yaşında intihar ediyor ve bir nevi yaşanan hadiselerin simgesi haline geliyor.
Süregelen protestoları engellemek ve daha az can kaybı olması maksadıyla yasal baskılarla gösterilerin tekrarlanması engelleniyor. Lakin 1889 senesinde toplanan ‘İkinci Enternasyonal’de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisi üzerine 1 Mayıs gününün tüm dünya çapında ‘Birlik, mücadele ve dayanışma günü’ olarak kutlanmasına karar veriliyor ve bir sene ardından ikinci bir gösteri yapılabiliyor.
1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMININ ANLAM VE ÖNEMİ NEDİR?
1 Mayıs işçi bayramının anlam ve önemi kısmına gelirsek tarih boyunca çalışma şartlarının en iyi dereceye getirilmesi, iyileştirilmesi adına yapılan oldukça öneme sahiptir. Öyle büyük bir önem ve anlamı mevcuttur ki nesiller boyu şartların en iyi düzeye getirebilmesi maksadıyla milyonlarca işçi bu uğurda canından olmuştur. Haklarına sahip çıkması, emeğinin karşılığını araması ve gelecek nesillere iyi bir zemin hazırlaması, günümüz şartlarına getirmesi yönünden bu günün anlam ve önemi büyüktür. Yaşanılan bu hadiselerin ardından sonunda istedikleri şartlara ulaşan ve bu protestolarda yitirdiği emekçi dostlarını anmak adına 1 Mayıs günü İşçi ve Emekçi Bayramı olarak her sene dünyanın birden çok ülkesinde kutlanmaktadır.
1 MAYIS TÜRKİYE’DE İLK NE ZAMAN KUTLANDI?
Dünya üzerindeki birden fazla ülkede,1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı, işçi ve emekçiler aracılığıyla kutlanan, birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günüdür. Bir çok ülkede resmi tatil olarak kabul edilmektedir.
Türkiye’de ilk kez 1923’te resmi olarak kutlanmıştır. 2008 Nisan’ında, “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM’de kabul gören 5892 sayılı yasanın, 27 Nisan 2009’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile, 1 Mayıs resmi tatil ilan edilmiştir.
