TRT 1 ekranlarının en bi hayli beğeni alan dizilerinden olan Uyanış Büyük Selçuklu ile gündeme gelen tarihin mühim isimlerinden Hasan Sabbah’ın yaşamı merak konusu oldu. Haşhaşîlere bağlı fida’iler askerî grubunun kurucusu olan Hasan Sabbah’ı dizide ünlü oyuncu Gürkan Uygun canlandırıyor. Peki Hasan Sabbah kimdir? Neden öldü? İşte Uyanış Büyük Selçuklu Alamut Kalesi hikayesi…
HASAN SABBAH KİMDİR?
Hasan Sabbāh yahut Hasan as-Sabbāh hem Nizârî Isma’ili devletinin hem de “süikastçiler” olarak anılan Haşhaşîlere bağlı fidā’iler askerî grubunun kurucusudur.
Tasavvufî İslâmî ekole dayalı Alevîlerin Câferîlik diye bilinen ünlü mektebinden biraz farklı olarak On İki İmamlar’dan olan İmam Cafer Sâdık’ın ufak oğludur ve büyük oğlu olan İmam Musa Kâzım’ın ufak kardeşi olan İsmâil’e ithafen adlanan İsmâîlik mektebine dayanan üst düzey dini bilgi birikimine ve otoriter bir önderlik kişiliğine sahip olduğu bilinen Hasan Sabbah kurduğu tarikatın suikaste dayanan farklı askeri taktikleri ve 35 yıl boyunca dışına çıkmadan yaşadığı Alamut Kalesi ile tanınmaktadır.
HASAN SABBAH NEDEN ÖLDÜ?
Mayıs 1124’te hastalanıp yatağa düşen Hasan Sabbah, ölümünün yaklaştığını düşünerek halefi olması için Lemeser Kalesi komutanı Kiya Buzrug Ummid’i seçti. Ebu Ali’yi sağına oturttu ve kendisini misyonerlik faaliyetlerinin başına getirdi. Kasranlı Adem’in Oğlu Hasan’ı sağına ve ordularının komutanı Kiya Ebu Cafer’i de önüne oturttu ve onlara imamın gelip devletin başına geçeceği güne dek Kiya Buzrug Ummid’in öncülüğünde uyum içinde çalışmalarını salık verdi ve 23 Mayıs 1124 Cuma günü öldü.
Bu bunun yanı sıra göz alıcı bir önderliğin de sonuydu. Sünni ve Şiî İsmaili bir çok vakanüvis onu keskin zekalı, yetkin, aritmetik, astronomi, büyü ve daha birden fazla alanda bilgi sahibi biri olarak tarif eder. İsmailileri sevmeyen bir Arap biyografi yazarına göre Alamut’ta ikamet ettiği otuz beş yıl boyunca, ne bir kimse ortalık bir yerde şarap içebilmiş ne de testilere şarap doldurulabilmişti. Oğlu Muhammedi şarap içtiği için idam etmiş diğer oğlu Hüseyini ise asılsızlığı ispatlanmış olan Dai Hüseyin Kaini’nin katlini azmettirmek suçundan idam ettirmişti.
Hasan Sabbah bunun yanı sıra bir yazardı. Sünni yazarlar eserlerinden iki parçayı, bir otobiyografik metni olan ve bir ilahiyat risalesini muhafaza etmişlerdi. Hasan Sabbah asla imam olduğunu iddia etmemiştir. Sadece imamın bir temsilcisi olduğunu söylemiştir.[9] Hayatını anlattığı kitabın adı Sergi’ızeşt-i Seyyidinâ’dır. Tarihçi Ata Melik Cüveyni Moğollar Alamut kütüphanesini yakmadan önce kitabı kütüphaneden almıştır.
UYANIŞ BÜYÜK SELÇUKLU ALAMUT KALESİ HİKAYESİ
Hasan bin Sabbah aracılığıyla kale Zeydî Mehdi’ye Üç Bin Altın Dinar ödenmek suretiyle teslim alındı. Ödeme İsmaili Dâvah hareketine gönül vermiş “Muzaffer Reis” ismindeki bir Selçuklu subayı aracılığıyla gerçekleştirildi. Kalenin bu biçimde Mehdi’den alınması sırasında ise hiçbir vahşet gerçekleşmemiş oldu.
Hasan Sabbah, Alamut’a yerleştikten sonra 34 yıl boyunca buradan hiç ayrılmamıştır. Rivayetlere göre Alamut’taki kendi odasından bile yalnızca birkaç kez çıkmıştır. Alamut ele geçirildikten sonra civardaki kaleler ve kasabalar üzerinde de denetim sağlandı. Alamut kalesine yönelik ilk saldırılar Selçuklu Emiri Yuruntaş aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Saldırılar Nizarilere ağır kayıplar verdirmişse de kale alınamamıştır. 1092 Yılında Nizamülmülk Sultan Melikşahı ikna ederek Alamut kalesini ele geçirmesi için bir ordu hazırlattı. Emir Arslantaş komutasındaki Selçuklu ordusu aylarca kaleyi kuşattı(I. Alamut Muharebesi) fakat kale alınamadı.
Nizariler Rudbar halkının yardımı ile bir huruc hareketi yaparak Selçuklu ordusunu püskürttü. Emir Kızıl sarık komutasındaki bir başka ordu Almautu kuşattığı sırada Melikşah öldü. Ordu kuşatmaya son verdi. Hasan Sabbah ve fedaileri bu kuşatmaları düzenleyen ve destekleyen bireylere intikam maksadıyla suikastler gerçekleştirdi.
Hasan Sabbah zamanında elliye yakın suikast gerçekleştirmiştir. Bunların en mühimsi ve ilki Nizamülmülk’ün öldürülmesidir. Diğerleri ise Selçuklu üst düzey devlet personelleri ve Abbasi din adamlarına yönelik suikastlerdir. Suikasti yapan haşhaşinin adı Alamut’taki şeref listesine yazılırdı. Nizamülmülk’ün öldürülmesi ve ardından Melikşah’ın ölümü ardından Sencer, Berkyaruk ve Muhammed Tapar içinde taht kavgaları başlamış ve Selçuklular gerilemeye başlamıştır. Hasan Sabbah Selçuklu sarayındaki taht kavgalarını kendi lehine kullanmıştır. Ayrıca Hasan Sabbah zamanında başka mühim kaleler de ele geçirilmiştir.
Hasan Sabbah Nizamülmülk’ün öldürülmesini şu biçimde yorumlamıştır:
“Bu şeytanın öldürülmesi mutluluğun başlangıcıdır”
Hasan Sabbah döneminin en enteresan hadiselerindan bir diğeride büyük Sünni tarihçi Alâeddin Atâ Melik Cüveynî’nin aktardığı olaydır. Cüveynî’ye göre Muhammed Tapar’ın ölümünden sonra tahta geçen Sencer’e barış elçileri gönderen Hasan Sabbah, tekliflerin kabul edilmemesi sebebiyle saraydan birilerini yanına çekerek sultanın başucuna bir hançer saplanmasını sağlamıştır. Ayıldığında büyük panik olan Sultan olayı gizli tutmaya çalışmış fakat olayın hemen ardından bir elçiyle gelen mesajda Hasan Sabbah, “Ben istemez miydim ki o hançer sert taşa değil de sultanın yumuşacık göğsüne saplansın.” demiştir. Bu olaydan sonra İsmaililer, Sencer zamanında bi hayli rahatlamıştır.
