Mihrişah Valide Sultan kimdir? Eyüpsultan beldesinde Mihrişah Valide Sultan’ın 1795’te yaptırdığı imaret 225 yıldan beri faaliyetlerini sürdürüyor. Peki Mihrişah Valide Sultan kimdir? Ayrıntılar haberimizin detay kısmında…
MİHRİŞAH VALİDE SULTAN KİMDİR?
Mihrişah Valide Sultan, Osmanlı Padişahı III. Selim’in annesi ve III. Mustafa’nın eşidir.
Mihrişah Valide Sultan, aslında Gürcü’dür ama kaynaklarda dünyaya geldiğunda hangi ismi aldığına dair bir bilgi bulunmamaktadır.
Esasen Gürcü Ortodoks bir papazın kızı olan Mihrişah Sultan, sarayda Gürcü Güzeli olarak anılmaktaydı. Mihrişah Sultan, 1789’da oğlu III. Selim’in tahta çıkmasıyla valide sultan oldu.
Mihrişah Valide Sultan’ın inşa ettirdiği yapıtlar:
1795 Mihrişah Valide Sultan Okulu ve Külliyesi (Eyüpsultan)
1796 Valide Bendi (Bahçeköy’deki Arabacı Mandırası Deresi üzerinde bulunmaktadır)
1801 Levent Kışlası ve Hasköy Lâğımcılar Kışlası camileri
1801 Kasımpaşa Mevlevihanesi
1805 Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi (Yeniköy)
Haremin hazinedar ustalarından çaşnigir Zeyneb için Eminönü Balıkpazarı’nda yaptırdığı kitâbesinde Hazinedar usta çaşnigir Zeyneb yazmasına rağmen halk içinde Mihrişah Vâlide Sultan Çeşmesi olarak anılan çeşme de bugün yerinde yoktur. Halıcıoğlu Kışlası ile Haliç Köprüsü içindeki iki minareli Mihrişah Valide Sultan (Kumbarhane) Camii’ni yaptıran da odur. Eyüpsultan semtinde 1795 senesinde inşa ettirdiği imaret ise 225 yıldan beri faaliyetlerini sürdürmektedir.
Oğlunun saltanatı sırasında 1805 senesinde öldü ve Eyüpsultan’da 1792 senesinde yaptırılan Mihrişah Valide Sultan Türbesi’ne toprağa verildi. Türbe içinde Mihrişah Sultan’dan başka III. Mustafa ile Adilşah Sultan’ın kızlarından Beynan Sultan, Perestu Sultan (II. Abdülhamid’i büyütmüştür), Hatice sultan da yatmaktadır. Mihrişah Valide Sultan ve oğlu Padişah III. Selim’in her ikisi de Mevlevî (Muhammed Celaleddin-i Rumi) Tarîkatı elemanıydular.
MİHRİŞAH VALİDE SULTAN İMARETİ
Mihrişah Valide Sultan imarethanesi Sultan III. Selim aracılığıyla annesi Mihrişah Valide Sultan için yaptırılmıştır.
Mihrişah Valide Sultan imarethanesi’nin inşa tarihi 1792-1706 tarihleri içindedır. Mihrişah Valide Sultan imarethanesi içinde türbe, sebil ve sıbyan mektebi de bulunmaktadır.
Mihrişah Valide Sultan İmareti; İstanbul’un Eyüpsultan beldesinde Bostan iskelesi Sokağı’nda, Mihrişah Valide Sultan Türbesi ile Hüsrev Paşa Kütüphanesi içinde bulunmaktadır.
Bostan iskelesi Sokağının üzerinde, mermer avlu duvarı pencereleri alnında, ikisi hariç, ikişer mısra bulunmaktadır.
Mihrişah Valide Sultan İmaretinin kapısı tamamen mermerden yapılmıştır. Mihrişah Valide Sultan İmaretinin kapısı kemer pembe-beyaz mermerdendir. İki yanına, ikişer ince mermer sütun yerleştirilmiştir. Kemeri üzerine, bir ayet-i kerime, bunun üzerinde ise, Maşallah yazısı bulunmaktadır. Sütunlar üzerinde de Sultan III. Selim’in imzalı tuğraları mevcuttur. Avlu duvarı pencereli olarak mermerden yapılmıştır.
İmaret bu biçimde olup, önünde 25 kubbeli ve sütunlu bir revakı mevcuttur. Ortadaki imaret cümle kapısı ve bu kapının sol tarafındaki kapı üzerinde ayet-i kerime yazılıdır. Sağ taraftakinde ise Besmele bulunmaktadır.
İmaretin sol tarafındaki bir geçitten Mihrişah Valide Sultan Türbesi bahçesine geçilmektedir. Orta cephedeki imaretin üç büyük kubbesi sekiz yüzlü birer kasnağa oturtulmuştur. Ortadaki kubbenin üzerinde bunun bunun yanında bir de çatı feneri bulunmaktadır. Üzerlerinde büyüklü ufaklü 9 baca mevcuttur.
Mihrişah Valide Sultan imareti’nin bina emini Kavaf-Zâde Mehmed Emin Efendi idi. iyi bir eğitim görmüş olan Emin Efendi’nin muarızları kendisine şeytan lakabını takmışlardı. Meşhur Boğaziçi akıntısına fieytan Akıntısı denmesinin sebebi fieytan lakablı Emin Efendi yalısının Rumelihisarı ile Baltalimanı içinde olmasındandır. (Koçu, ist. Ans. 9/5062)
20-1. 1208 (19-Temmuz-1794) tarihli takrirden “yeniden inşâ olunan imaret ve türbenin kubbeleri alemleri için 300 kıyye (Bir kıyye 1300 gramdır) bakırın darphaneden verilmesini” istendiğini öğreniyoruz. (Osm. Arş. Evkaf Def. III. No. 21421. Evkaf Def. 1/1501)
İmaret, 1894 (1901) tarihinde zarar görmüş ve 1314 (1896) tarihinde onarılmıştır. (Evkaf idaresi Katalogu I/III 1319 (1901) tarihinde de türbe ve imaretin “atik demir parmaklıklarının tecdidine iradei seniyye sadır olmuştur.”
